Καναράς: η Θεοδωριανίτικη παροικία στην Άρτα.
Ο βαρύς χειμώνας με πολλά χιόνια και βροχές , αλλά κυρίως η φτώχια, ανάγκασαν τους Θεοδωριανίτες να ξεχειμάζουν σε άλλα μέρη. Κυρίως στην περιοχή της Άρτας, αλλά και σε άλλα μέρη, στο Βόλο , στο Ξηρόμερο και αλλού.
Εκεί έστηναν τα κονάκια τους, το νοικοκυριό τους, βοσκούσαν τα κοπάδια τους και την άνοιξη ξανά με τα πόδια για τα Θεοδώριανα. Μετά το 1913 που ελευθερώθηκε και η υπόλοιπη ‘Ηπειρος, οι περισσότεροι Θοδωριανίτες κατέβαιναν στην Άρτα.
Εκεί άρχιζαν να στήνουν τις αχυρένιες καλύβες τους, με καλάμια και άχυρα ανάμεσα στα βράχια της Βαλαώρας σε σχήμα τρούλου για αυτό τις έλεγαν τουρλωτές ή σουρλωτές.
Σε ένα χώρο 12-15 τετραγωνικών , στέγαζαν τις πολύτεκνες οικογένειές τους, τη φτώχια τους και τα όνειρά τους. Εγκαταστάθηκαν κυρίως στη θέση Καναράς για αυτό τους έλεγαν και Καναριώτες , ανάμεσα στο στρατώνα , στο λόφο της Περάνθης και στο Εβραϊκό νεκροταφείο.
Aπό τους πρώτους που εγκαταστάθηκαν στον Καναρά ήταν οι Τζουβαραίοι, οι Τατσαίοι, οι Κολτουκαίοι και οι Φακαίοι. Σιγά σιγά άρχισαν να παραχειμάζουν όλο και περισσότεροι χωριανοί μέχρι που πριν από τον πόλεμο του 1940 έγινε ένα μόνιμο χειμαδιό.
Σκέψη για μόνιμη κατοικία δεν υπήρχε αφού θέριζε η ελονοσία και οι αρρώστιες και όλοι περίμεναν την άνοιξη να ανηφορίσουν ξανά ποδαράτοι για το χωριό.
Σιγά σιγά ο Καναράς, άρχισε να γίνεται μόνιμο χειμαδιό για τους Θοδωριανίτες και άρχισαν να εμφανίζονται εκτός από τις αχυροκάλυβες και τα πρώτα σπιτοκάλυβα φτιαγμένα από τσατμά με καλάμια και λάσπη και αχυρένια σκεπή. Με το καιρό τη θέση τους πήραν πετρόχτιστες καλύβες και σιγά τα πρώτα σπίτια . Έτσι δημιουργήθηκε η πρώτη παροικία των Θεοδωριανιτών στην Άρτα.
Πηγή: ΡΗΓΑΣ ΣΚΟΥΤΕΛΑΣ ΤΑ ΘΕΟΔΩΡΙΑΝΑ ΑΡΤΑΣ
ΕΚΔΟΣΗ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑΣ ΘΕΟΔΩΡΙΑΝΩΝ
ΑΘΗΝΑ 2006
Φωτογραφίες: Αρχείο του φωτογράφου του χωριού μας Παναγιώτη Λάκκα
Αρχείο του συγχωριανού μας Θανάση Σκουτέλα
και αρχείο του συγχωριανού μας Γιώργου Φάκου