Αξιοθέατα

Κείμενα- Φωτογραφίες: Δημήτρης Στεργιούλης

Οι καταρράχτες μας

Η  « Σούδα» των ντόπιων. Το σήμα κατατεθέν των Θεοδωριάνων, πόλος έλξης για χιλιάδες επισκέπτες κάθε χρόνο. Τα παγωμένα νερά του «Γκούρα» γκρεμίζονται από 25 μέτρα ύψος, αφού πρώτα προλάβουν να χωριστούν στα δυο, σχηματίζοντας δυο υπέροχους καταρράχτες. Το θέαμα μοναδικό.  
Η διαδρομή υπέροχη και εύκολη, ακόμα και για μικρά παιδιά. Μπορεί κάποιος  να φτάσει με τα πόδια από το χωριό ακολουθώντας το σηματοδοτημένο μονοπάτι, έχοντας πάντα δίπλα του το αρδευτικό αυλάκι, που ξεκινάει πιο κάτω απ’ τους καταρράχτες και φτάνει μέχρι το χωριό. Η διαδρομή, με τα πόδια διαρκεί περίπου πενήντα λεπτά. Το μεγαλύτερο κομμάτι της μπορεί να γίνει και με αυτοκίνητο, για τους ….καλομαθημένους.Όπως και  να φτάσει κανείς, το θέαμα παραμένει το ίδιο. Υπέροχο.

ΔΕΙΤΕ ΣΧΕΤΙΚΟ ΒΙΝΤΕΟ

Το ρέμα του Παραδείσου (Μάρκς)

 

Yπάρχουν µέρn απόκρnµνα στο χωριό μας, δύσβατα, άγνωστα στους πολλούς, που έχουν τn δική τους σπάνια και άγρια οµορφιά. Ένα απ’ αυτά είναι το ρέµα « Μάρκς». Το συναντάµε λίγο πιο κάτω απ’ του «Σκούρτς», καθώς κατεβαίνουµε για το χωριό. Είναι πιο γνωστό σαν ρέμα του “Παπαχρήστου”.

Ακολουθώντας το μονοπάτι δίπλα από το ρέμα, µέσα σε ένα δά­σος από έλατα, συναντάµε πολλούς μαγευτικούς καταρράχτες, βγαλµένους σαν από παραµύθι. Το νερό ρίχνεται από τεράστιους βράχους, σχηματίζοντας συνεχόμενους καταρράχτες και καταπράσινες λίμνες. Το φως του ήλιου µόλις και µετά βίας δια­περνά τα πυκνά πλατάνια που τις σκεπάζουν.  Η βουτιά στα κρύα νερά …αναπόφευκτη.

Το ρέμα συνεχίζοντας το ταξίδι του σχηματίζει φυσικές «νεροτριβές». Ολοστρόγγυλοι οβοροί, µε µεγάλο βάθος, πραγµατικά σου κόβουν τnv ανάσα πλnσιάζοντας. Το νερό πε­ριστρέφεται ακριβώς όπως στn νεροτριβή.

Χαµnλά, και ύστερα από πορεία περίπου δύο χιλιομέτρων, τελειώνει το ταξίδι του  εξίσου εντυπωσιακά, αφού σχnµατίσει τον τελευταίο του καταρράχτn στο αντάµωµά του µε το Γκούρα.

Το παρθένο αυτό µέρος αποτελεί ένα πραγματικό παράδεισο, που αξίζει κάποιος να τον περπατήσει και να µαγευτεί απ’ τις οµορφιές του, που παραµένουν καλά κρυµµέ­νες για τους πολλούς.  

ΔΕΙΤΕ ΣΧΕΤΙΚΟ ΒΙΝΤΕΟ

 Η εκκλησία του Αϊ- Γιώργη

Αφιερωμένη στον Αϊ Γιώργη, προστάτη  του χωριού. Ρυθμού Βασιλικής, χτίστηκε το 1880 από Πραμαντιώτες μαστόρους. Στοίχισε την εποχή εκείνη   30.000 γρόσια. Στη θέση της προϋπήρχε παλιότερη εκκλησία, η οποία χτίστηκε ,σύμφωνα με τη γραπτή μαρτυρία που είναι σκαλισμένη στη  πέτρα πάνω απ’ την πόρτα του γυναικωνίτη: 1777 ΗΟΥΛΙΟΥ 10 ΕΚΤΗCΤΗ Ι ΕΚΛΙCΗΑ ΤΟΥ ΑΓΗΟΥ ΓΕΟΡΓΗΟΥ.

Το τέμπλο του παλιού ναού, σκαλιστό από ξύλο καρυδιάς, σπάνιο δείγμα ξυλογλυπτικής τέχνης, μεταφέρθηκε στο Μοναστήρι της Παναγίας. Το σημερινό τέμπλο είναι κι αυτό ξυλόγλυπτο, του 1918 από Μετσοβίτες τεχνίτες.
Το καμπαναριό της εκκλησίας έγινε το 1924, με χρήματα των αδελφών Γεωργίου, που έστειλαν απ’ την Αμερική.

Το Μοναστήρι της Παναγίας

Στα βόρεια του χωριού απέχοντας πολύ λίγο από τα τελευταία σπίτια, βρίσκεται το Μοναστήρι της Παναγίας. Τα νερά του «Γκούρα» κυλούν στους πρόποδές του και απέναντι ορθώνονται απειλητικά  τα «Πλάγια».
Είναι αφιερωμένο στη Γέννηση της Θεοτόκου. Χτίστηκε από τον ηγούμενο Θεοδωριανίτη Άνθιμο Αργυρόπουλο το 1793, ο οποίος μόνασε εκεί για πολλά χρόνια.
Την εποχή της Τουρκοκρατίας λειτούργησε σαν αλληλοδιδακτικό σχολείο. Στα χρόνια της Κατοχής μετατρέπεται σε κρησφύγετο πατριωτών, αλλά και σε πρόχειρο χειρουργείο και νοσοκομείο.
Το Μοναστήρι κοσμείται από  το παλιό ξυλόγλυπτο τέμπλο του Αι-Γιώργη. Γιορτάζει στις 8 Σεπτέμβρη όπου παλιότερα γινόταν και ξεχωριστό πανηγύρι, δεύτερο μεγαλύτερο μετά απ’ αυτό του Δεκαπενταύγουστου. 

Το πανηγύρι του Δεκαπενταύγουστου 

Κάθε Δεκαπενταύγουστο χιλιάδες συγχωριανοί, φίλοι  και επισκέπτες έρχονται στο χωριό μας για το πανηγύρι. Έχει έντονο το χαρακτήρα του ανταμώματος μεταξύ των συγχωριανών. Είναι η ευκαιρία να βρεθούν συγγενείς, παιδικοί φίλοι, να τα πουν, να μάθουν γι’ αυτούς που λείπουν, να θυμηθούν αυτούς που έφυγαν για πάντα.

Η πομπή των προσκυνητών το πρωί του Δεκαπενταύγουστου, κατεβαίνει στο χωριό με τα πόδια, απ’ το εξωκκλήσι της Παναγίας. Η  εικόνα προηγείται, στα χέρια πιστών. Εικόνες,  που  δίνουν έναν ιδιαίτερο τόνο κατάνυξης και παραπέμπουν σε παλιότερες πιο  αυθεντικές εποχές.
Αλλά αυτό που έχει κάνει το πανηγύρι μας ξακουστό, είναι ο χορός το απόγευμα στις 15 και 16 Αυγούστου. H  καμπάνα δίνει το σύνθημα και όλοι συγκεντρώνονται στην πλατεία του χωριού. Χορεύουν το «διπλοκάγγελο», που έχει τις ρίζες του στα χρόνια της Τουρκοκρατίας. Λέγεται διπλοκάγγελο γιατί οι χορευτές κάνουν χορεύοντας καγγέλια δηλαδή φιδωτές στροφές καλύπτοντας όλη την πλατεία. Ο χορός σχηματίζει δυο σειρές. Μπροστά οι γυναίκες και πίσω οι άντρες.
Το τραγούδι της Κωστηλάτας με τις παραλλαγές του, γνωστό στο πανελλήνιο, που τραγουδιέται και χορεύεται στο διπλοκάγγελο, προσδίδει στο πανηγύρι τον ηρωικό χαρακτήρα που χρειάζεται. Αναφέρεται στο λιβάδι της Κωστηλάτας και θυμίζει τον αγώνα και τον ξεσηκωμό των Θεοδωριανιτών  κατά των τσιφλικάδων, που το είχαν αγοράσει από τους Τούρκους.

ΔΕΙΤΕ ΣΧΕΤΙΚΟ ΒΙΝΤΕΟ

 

Το πέτρινο γεφύρι 

Ένα χιλιόμετρο  έξω απ’ το χωριό και πάνω στο δρόμο για τα Τρίκαλα, βρίσκεται το παλιό πέτρινο γεφύρι του ποταμού Γκούρα. Είναι μονότοξο. Χτίστηκε στις αρχές του περασμένου αιώνα, με τη γνωστή ηπειρώτικη αρχιτεκτονική. Δυστυχώς στις αρχές της δεκαετίας του ’80, κόλλησε δίπλα του η σύγχρονη γέφυρα κάνοντάς το να…ασφυκτιά.

 

Ο παλιός νερόμυλος

Στον πάτο του χωριού, πολύ κοντά στη Σμίξη των δυο ποταμιών, βρίσκεται ο παλιός νερόμυλος. Το παλιό πέτρινο κτίριο χωμένο μέσα στα τεράστια πλατάνια κι από δίπλα ο Γκούρας με το βουητό του και τα παγωμένα νερά του, συνθέτουν ένα πανέμορφο τοπίο. Η σκαλισμένη πέτρα που βρίσκεται πάνω απ’ την μπροστινή πόρτα μαρτυρά ότι ο μύλος χτίστηκε το 1918. Ο μύλος είναι « βακούφικος» και ανήκει στην εκκλησία του Αϊ- Γιώργη. Σταμάτησε να λειτουργεί γύρω στο 1980.
Σήμερα, στην είσοδο του χωριού, λειτουργεί καινούριος νερόμυλος και νεροτριβή.

Το φαράγγι της Αγίας Τριάδας

Ξεκινά απ’ το πάτο του χωριού εκεί που σμίγουν τα δυο ποτάμια μας «Άσπρη Γκούρα» και «Μουζάκι». Τα νερά τους πολύβουα και αφρισμένα, με καταρράχτες και σιγάλες, ακολουθούν  μια ξέφρενη πορεία στο βάθος ενός σπάνιου φαραγγιού μήκους τριών χιλιομέτρων. Χαμηλά ανταμώνουν με τα ήρεμα νερά του Άσπρου.
Στη μια μεριά του φαραγγιού η « Πετρίτσα» κι ο «Ελατιάς» με τα έλατα και τις απόκρημνες πλαγιές. Στην άλλη τα «Πλάγια», υψώνονται αμφιθεατρικά και επιβλητικά με τα παλιά δαντελωτά μονοπάτια τους να αχνοφαίνονται ακόμα. Στο βάθος το εκκλησάκι της Αγίας Τριάδας με το δασάκι του. Ένα τοπίο μοναδικής και άγριας φυσικής ομορφιάς.
Κάποιοι τολμηροί μπορούν να το περπατήσουν ακολουθώντας το ποτάμι. Απαιτεί  όμως προσοχή, και ιδιαίτερες ικανότητες, αφού αρκετές φορές θα σκαρφαλώσουν σε βράχια και στις απότομες όχθες για να διαβούν  το ποτάμι. Μια βουτιά στα παγωμένα νερά του Γκούρα, μοναδική εμπειρία.   
Η πιο εύκολη πρόσβαση στο φαράγγι γίνεται  από το εκκλησάκι της Αγίας Τριάδας. Από κει εύκολα μπορεί να δει κανείς το μεγαλύτερο κομμάτι του.
Μελανό σημείο: Το φράγμα και το Υ/Η της ΜΗΧΑΝΙΚΗΣ. Απαραίτητο για να χαρεί κανείς όλα τα παραπάνω, η εταιρεία να μην έχει …στραγγίξει  εντελώς το ποτάμι βάζοντάς το στη γαλαρία, αλλάζοντας για πάντα την αρχέγονη ροή του.

ΔΕΙΤΕ ΣΧΕΤΙΚΟ ΒΙΝΤΕΟ

Η Άσπρη Γκούρα 

Απέναντι απ’ το εκκλησάκι του Αϊ-Λια και σε υψόμετρο 1450μ. μέσα απ’ τα έγκατα της γης , αφρισμένα, ξεπηδούν τα παγωμένα νερά του Γκούρα.. 7 βαθμοί Κελσίου η θερμοκρασία τους.
Δίπλα στις παγωμένες πηγές κάτω απ’ τον τεράστιο έλατο ένα  φιλόξενο βλαχοκόνακο.  Στη συνέχεια τα νερά χάνονται χωμένα σ’ ένα πυκνό δάσος από κοκκινοϊτιές. Ο «Γκούρας» μόλις έχει αρχίσει το πανέμορφο ταξίδι του…

 

Ο “Σταυρός”

Η παράδοση θέλει  στα 1777 τον Πατροκοσμά να στήνει εκεί ξύλινο σταυρό. Η ιστορία καταγράφει στην ίδια θέση στις αρχές Αυγούστου του 1821 σπουδαία νικηφόρα μάχη με τους Τούρκους. Αργότερα,  το 1883, οι Θοδωριανίτες αντιστέκονται στο ίδιο σημείο με επιτυχία στους τσιφλικάδες, που είχαν αγοράσει την Κωστηλάτα από τους Τούρκους.
Σήμερα, εκεί στον αυχένα του Σταυρού, στα 1400 μέτρα υψόμετρο, ο επισκέπτης μπορεί να επισκεφτεί τα μνημεία που έχουν στηθεί, αλλά κυρίως να χαρεί την υπέροχη θέα.
 Τα Θεοδώριανα στο βάθος περιτριγυρισμένα απ’ τα βουνά. Το μάτι χάνεται στην απεραντοσύνη. Βαθιά μέχρι το Αυγό και την Κακαρδίτσα και τις ψηλές βουνοκορφές της Θεσσαλίας. Χαμηλά ο Αχελώος, πολλά χωριά, τ’ Άγραφα πολύ μακριά, η Άρτα και ο Αμβρακικός κόλπος. Η φωτογραφική μηχανή και το…μπουφάν απαραίτητα.

 

Μονοπάτι Θεοδώριανα- Νεράιδα 

 Ιστορικό μονοπάτι. Για αιώνες πέρασμα απ’ την Ήπειρο στη Θεσσαλία. Το μονοπάτι φιδωτό, από κει και το όνομά του «Καγκέλια», ξεκινά απ’ το εικόνισμα στον Αύκο. Ανηφορίζει μέχρι τον αυχένα της κορυφογραμμής « Πλάγια» στα 1.400μ. υψόμετρο.
Εκεί, απ’ το εκκλησάκι του Αϊ-Λιά του Νεραϊδιώτικου στα Ηπειροθεσσαλικά σύνορα, έχει την αίσθηση κανείς ότι πετά με αεροπλάνο. Απ’ τη μια η Θεσσαλία, με τη Νεράιδα, τον Άσπρο, τα χωριά και τα βουνά της Μεσοχώρας. Απ’ την άλλη η Ήπειρος, με τα Θεοδώριανα, την Κωστηλάτα, τις βουνοκορφές των  Τζουμέρκων, το φαράγγι της Αγίας Τριάδας.

     Το μονοπάτι αν και παραμελημένο, διακρίνεται ακόμα και  πατιέται σχετικά εύκολα.
    Απ’ το εκκλησάκι του Αϊ Λιά, υπάρχουν δυο επιλογές. Αν ακολουθήσουμε την κορυφογραμμή σε λίγο θα βρεθούμε στις « Λάκκες», ένα μικρό πανέμορφο οροπέδιο. Η θέα και από κει μαγευτική.
Αν συνεχίσουμε το μονοπάτι, κατεβαίνουμε στη Νεράιδα. Αυτό το τμήμα του μονοπατιού είναι σε καλή κατάσταση. Μια στάση στη βρύση «Γλαβάς» της Νεράιδας για παγωμένο νερό απαραίτητη, και σε λίγο στην πλατεία του χωριού. Όσο για το γυρισμό εξαρτάται. Οι Νεραϊδιώτες ποτέ δεν αφήνουν κάποιον να φύγει ακέραστος. Και έχουν και καλό….τσίπουρο.

 

Τα ποτάμια μας 

Τα δυο  ποτάμια μας το Μουζάκι και η Άσπρη Γκούρα, πηγάζουν σε υψόμετρο περίπου 1400 μέτρων. Διανύουν  το καθένα ανεξάρτητη πορεία, το πρώτο περίπου 2 χιλιομέτρων και το δεύτερο τριών, αγκαλιάζοντας το χωριό. Σμίγουν στη θέση Σμίξη κάτω από τον Άφκο και συνεχίζουν για άλλα περίπου 3 χιλιόμετρα μέχρι τον Αχελώο.
Τα ποτάμια μας είναι η ταυτότητα του χωριού μας, αφού δίνουν ζωή στην περιοχή μας. Τα δάση που τα περιβάλλουν, σε συνδυασμό με το ανάγλυφο της περιοχής,  αποτελούν ένα από τα πιο αξιόλογα και ομορφότερα ορεινά οικοσυστήματα στην Ελλάδα. Συμβάλλουν στη δημιουργία ενός μικροκλίματος, που κάνουν τα Θεοδώριανα ιδανικό τόπο διακοπών για το καλοκαίρι.
Μπορεί κάποιος να τα περπατήσει, να ξεκουραστεί στα πλατάνια τους, να νιώσει μοναδική εμπειρία  κολυμπώντας στα παγωμένα νερά και στους αμέτρητους καταρράχτες τους, να ξεδιψάσει, να νανουριστεί απ’ το βουητό τους.
Δυστυχώς σήμερα το μέλλον τους είναι αβέβαιο. Τα ποτάμια αυτά που για εκατομμύρια χρόνια κυλάνε με τον ίδιο απαράλλαχτο τρόπο, κινδυνεύουν να καταστραφούν εξ αιτίας των “αναπτυξιακών” σχεδίων κάποιων, που τα φαντάζονται σωληνωμένα, να κινούν υδροηλεκτρικά εργοστάσια,  για χάρη  του εύκολου κέρδους και του υπέρμετρου καταναλωτισμού των νεοελλήνων, που ζητάνε όλο και περισσότερο ηλεκτρικό ρεύμα αγνοώντας ότι, έτσι καταστρέφουν τους φυσικούς μας πόρους και άρα και την ίδια τη ζωή στον πλανήτη.
Οι Θοδωριανίτες έδωσαν μεγάλο αγώνα να τα σώσουν πριν πέντε χρόνια και είναι έτοιμοι να τον συνεχίσουν.

 

Το δάσος Σιαμαντά- Πηγές «Κρανιές»

Μπορεί κάποιος να φτάσει εύκολα, ακολουθώντας το μονοπάτι που ξεκινά αριστερά απ’ την γέφυρα στο ποτάμι στο έμπα του χωριού. Ακολουθεί για λίγο την κοίτη του ποταμιού και σε λίγο χώνεται μέσα σε ένα πανέμορφο ελατόδασος.
Αν συνεχίσει για λίγο στην άκρη του δάσους βρίσκει τις πηγές «Κρανιές» με το κρυσταλλένιο νερό. Πριν τις πηγές ένα παλιό μονοπάτι οδηγεί σ’ ένα ξέφωτο. Στα «Γκοροέικα» καλύβια και στις στρούγκες. Μπροστά απ’ τα καλύβια το πλακόστρωτο αλώνι, σε άριστη κατάσταση και δυο τεράστιες κερασιές. Ιδίως την άνοιξη πανέμορφο μέρος.
Μια συνάντηση με το γεροτσέλιγκα μπαρμπα- Μήτσιο Γκορόγια, καθισμένο σταυροπόδι στον ίσκιο της κερασιάς, με τα ογδόντα τόσα του χρόνια στην πλάτη να σκαλίζει κέρατα ζώων φτιάχνοντας γκλίτσες, μοναδική. Η καπνοσακούλα, το στριφτό και το …ταξίδι στο χρόνο αρχίζει.

 

Η «Κούλια» του Καλιαμήτρου

Το παλιότερο σπίτι στο χωριό που στέκεται ακόμα όρθιο. Χτίστηκε λίγο μετά το 1800. Τα σπίτια που ήταν χτισμένα με ανώι  και  με κατώι για τα ζώα και για αποθήκη, τα λέγανε «κούλιες». Επικοινωνούσαν με εξωτερική σκάλα και τα πορτοπαράθυρα ήταν με καμάρες. Στην «κούλια» του Καλιαμήτρου έμεναν οι αγάδες όταν έρχονταν στα Θεοδώριανα για να εισπράξουν τους φόρους.

 

 Η νεροτριβή και ο υδρόμυλος

Στη γέφυρα στην είσοδο του χωριού και δίπλα στο ποτάμι, η νεροτριβή και ο καινούριος υδρόμυλος. Ανήκουν στην εκκλησία  του Αη Γιώργη. Το νερό πέφτει με δύναμη και αφού κινήσει τη βαριά μυλόπετρα, στη συνέχεια με ορμή διοχετεύεται σ

τη νεροτριβή. Από την άνοιξη μέχρι αργά το Φθινόπωρο, συγκεντρώνονται εκεί γεννήμματα και χοντρόσκουτα όχι μόνο από τα Θεοδώριανα, αλλά και από τα γύρω χωριά.

Λειτουργεί καθημερινά τις πρωινές ώρες και κάποιος μπορεί να τον επισκεφτεί όχι μόνο σαν μουσείο υδροκίνησης, αλλά και για να αλέσει το δικό του καλαμπόκι και σιτάρι ή να προμηθευτεί ντόπιο αλεύρι, αλεσμένο με παραδοσιακό τρόπο.

Επίσης μπορεί να πλύνει τα “χοντρά” ρούχα στην νεροτριβή που κινούν τα παγωμένα ορμητικά νερά του Γκούρα. Προσοχή απαγορέυεται αυστηρά η χρήση απορρυπαντικού. 

Για περισσότερες πληροφορίες στο… μυλωνά: 6976458408