Skip to content
Menu

Αφιέρωμα: 71η επέτειος του βομβαρδισμού των Θεοδωριάνων.

Η 71η επέτειος του βομβαρδισμού των Θεοδωριάνων, το κάψιμο του χωριού από τους Ναζί και η θυσία των Θεοδωριανιτών την περίοδο της κατοχής.

Του Δημήτρη Στεργιούλη

bombardismos


O Πρώτος βομβαρδισμός

Θεοδώριανα Τρίτη 8 Ιουνίου 1943.

Ο καιρός ζεστός, οι κάτοικοι ξυπνούν από νωρίς και καταπιάνονται με τις αγροτικές τους ασχολίες. Την ησυχία του πρωινού σπάει ο εκκωφαντικός ήχος από ένα σμήνος εννέα γερμανικών βομβαρδιστικών αεροπλάνων. Ήδη από την προηγούμενη αναγνωριστικό γερμανικό αεροπλάνο πέταξε για λίγο πάνω από τον καταγάλανο ουρανό των Θεοδωριάνων. Στόχος τα Θεοδώριανα και οι εγκαταστάσεις του αρχηγείου της αγγλικής αποστολής, που είχαν εγκατασταθεί στο χωριό.

Oι κάτοικοι πανικόβλητοι τρέχουν να κρυφτούν. Τα εννέα αεροπλάνα χωρισμένα σε ομάδες των τριών εφορμούν στο χωριό, αδειάζοντας το φονικό τους φορτίο. Αφήνουν από τρεις βόμβες το καθένα και χάνονται ανατολικά προς τη μεριά της Πύλης Τρικάλων για να βομβαρδίσουν αντάρτικα τμήματα του ΕΛΑΣ. Οι απανωτές εκρήξεις συγκλονίζουν συθέμελα το χωριό. Φωνές, κλάματα, ουρλιαχτά.

Οι στόχοι είναι από πριν καθορισμένοι. Είναι τα σπίτια που μένουν οι Εγγλέζοι και αυτά που χρησιμοποιούνται σαν αποθήκες πυρομαχικών. Κάποιοι δικοί μας προδότες είχαν κάνει καλά τη δουλειά τους. Αργότερα βρέθηκε χάρτης στα γερμανικά αρχεία με σημειωμένα τα σπίτια-στόχους με σταυρό. Ο Δημήτρης Κ. Κολοβός φρόντισε να μας αφήσει στο Μηνιαίο της εκκλησιάς του Αη-Γιώργη Θεοδωριάνων την προσωπική του μαρτυρία σχετικά με την προδοσία:

«3 Σεπτέµβρη 1944 προς ενθύμησιν των νεωτέρων: Εις Θεοδώριανα εγκατεστάθη το Στρατηγείον της Αγγλικής Αποστολής µε ασύρµατον κλπ., αλλά δυστυχώς υπάρχουν άνθρωποι ονοµαζόµενοι έλληνες, ενώ δεν ήσαν έλληνες και από φιλοχρηµατίαν κινούµενοι ανέφερον ταύτα εις τον ιταλόν αρχηγόν στρατού κατοχής Άρτας, µάλιστα παρέδωκαν προς αυτόν και τοπογραφικόν χάρτην των Θεοδωριάνων εν ω εµφαίνονται αι οικίαι όπου έµεινεν η αγγλική αποστολή, αι αποθήκαι πυροµαχικών, ο ασύρµατος κλπ. και κατά την 8ην Ιουνίου 1943, ηµέραν Τρίτην, σµήνη αεροπλάνων εβοµβάρδισαν το χωρίον µας … ».

Οι βόμβες πέφτουν παντού μέσα στο χωριό σκορπίζοντας το θάνατο σε αθώους Θεοδωριανίτες. Απολογισμός, πέντε νεκροί κι έξι τραυματίες, από τους οποίους η μικρή τότε Ευτυχία Κρούπη ετοιμοθάνατη με πολύ βαριά τραύματα. Η βόμβα που προορίζονταν για το σπίτι του Καραγιώργη πέφτει πολύ κοντά στη σπηλιά της «Πιστούρας» όπου έτρεξαν να κρυφτούν κάποιοι συγχωριανοί.

Νεκροί τρεις νέοι συγχωριανοί μας:

Κώστας Γ. Κορμέντζας ετών 22

Πάνος Δ. Σκουτέλας ετών 23

Γιαννούλα Δ. Σκαμπαρδώνη ετών 24.

Ο θάνατος τους βρίσκει στην είσοδο της σπηλιάς. Οι μαρτυρίες συγκλονιστικές. Ο Κώστας Παπαντζίκος διηγείται: « Ο Κώστας κι ο Πάνος διαμελίστηκαν από τη βόμβα. Σκόρπια κομμάτια τους εδώ κι εκεί ακόμα και πάνω σε μια γκορτσιά. Η Γιαννούλα, όμως ήταν απείραχτη. Μόνο οι κοτσίδες της είχαν ξετυλιχτεί…»

Η τραγωδία συνεχίζεται κοντά στη σπηλιά του Παπαχρήστου.

Νεκροί άλλοι δυο συγχωριανοί μας : Ο Γιώργος Αθ. Κοντογιάννης και ο τρίχρονος Χρήστος Γ. Γιώτηςπου ο θάνατος τον βρίσκει στην αγκαλιά της μάνας του, η οποία έτρεχε να χωθεί στη σπηλιά. Η μάνα του θα καταλάβει πολύ αργότερα, ότι το αγοράκι της ήταν νεκρό στην αγκαλιά της. Τα Θεοδώριανα σε βαρύ πένθος.

Από τους τραυματίες πολύ βαριά η μικρή Ευτυχία Κρούπη, την οποία η βόμβα τη βρήκε κοντά στο κτίριο του Συνεταιρισμού, τραβώντας μια γίδα. Τα τραύματα σοβαρά στην κοιλιά και στα πόδια. Η μάνα της την κουβαλάει στην πλάτη της ετοιμοθάνατη στο Μοναστήρι της Παναγίας. Τη φροντίζει πρώτα ένας Άγγλος λοχίας και μετά φτάνει από το Αθαμάνιο ο γιατρός του ΕΔΕΣ Πάνος Γεωργακόπουλος. Χειρουργείται αμέσως, χωρίς αναισθησία, για αρκετές ώρες, πάνω σε μια κουβέρτα στις πλάκες του Μοναστηριού. Για να αντιμετωπιστεί η αιμορραγία γίνεται μετάγγιση αίματος από εγγλέζο στρατιώτη με τη μέθοδο των συγκοινωνούντων δοχείων. Η Ευτυχία χαροπαλεύει μέχρι τα μέσα Οκτώβρη. Τελικά σώζεται. Η Παναγία έκανε το θαύμα της.

Ο δεύτερος βομβαρδισμός

Τετάρτη 23 Ιουνίου 1943 ώρα 10:20.

Με νωπό ακόμα το αίμα των νεκρών συγχωριανών μας τα γερμανικά «Στούκας» σκεπάζουν ξανά τον ουρανό του χωριού μας, σκορπώντας για δεύτερη φορά τον πανικό και το θάνατο. Ακολουθεί ένας σφοδρότερος αυτή τη φορά βομβαρδισμός από εικοσιτέσσερα αεροπλάνα. Εφορμούν κατά κύματα αφήνοντας δεκάδες βόμβες. Οι γερμανοί πιλότοι δεν είχαν συγκεκριμένους στόχους. Βομβάρδιζαν και πολυβολούσαν όπου έβλεπαν κίνηση. Θέλανε όσο το δυνατόν περισσότερους νεκρούς. Ο βομβαρδισμός κρατά πάνω από δυο ώρες. Οι Θεοδωριανίτες λουφαγμένοι στις κρυψώνες τους τρέμουν και αγωνιούν για την τύχη των δικών τους. Πάνω από πεντακόσιες(!) βόμβες ακόμα και εμπρηστικές πέφτουν στο χωριό αλλά και στα γύρω δάση.

Τα ναζιστικά αεροπλάνα αφήνουν πίσω τους ερείπια, αρκετούς τραυματίες και εφτά γυναίκες νεκρές, οι τρεις από αυτές αδερφές. Τις έξι γυναίκες της βρίσκει ο θάνατος έξω από το χωριό στου «Μπαρδέλι». Σκάλιζαν αμέριμνες τα καλαμπόκια τους, όταν είδαν το γερμανικό αεροπλάνο να ορμά εναντίον τους. Έτρεξαν να προφυλαχτούν όλες κάτω από μία καρυδιά. Ο γερμανός πιλότος ζυγιάζει τη βόμβα του πάνω στην καρυδιά διαμελίζοντάς τες. Η μόνη που γλιτώνει είναι η Πανάγιω Τσινέλου που ρίζωσε παραπέρα σε μια πέτρα.

stamati tzadima
Oi αδερφές Κωστάντω και Περσεφόνη Σταμάτη νεκρές από το βομβαρδισμό.

Νεκρές είναι:

Οι τρεις αδελφές Κωστάντω Σταμάτη 38 χρονών, Περσεφόνη Σταμάτη 26 χρονών, Ελένη Σταμάτη 14 χρονών,

η Αθανασία Παπαχρήστου 28 χρονών

η Δήμητρα Φλώρου- Κυρτσιά 26 χρονών

η Αθηνά Κουτσούκη 21 χρονών.

Η έβδομη νεκρή είναι η Ελένη σύζυγος Χρ. Γ. Νάκη. Το βλήμα τη βρίσκει στην αυλή του σπιτιού της να προσπαθεί να κρατήσει μια γίδα μη φύγει και δώσει στόχο στα αεροπλάνα.

Οι μαρτυρίες και εδώ συνταρακτικές: Η Μαρία Φλώρου αδελφή της Δήμητρας διηγείται: « Βόσκαγα τα γίδια πιο κει και µόλις έπεσε η βόµβα έτρεξα προς το χωράφι που σκάλιζαν. Ήταν όλες ξαπλωµένες, νεκρές. Μονάχα η Ελένη ζούσε ακόµα. Ζήταγε νερό κι έλεγε: «Ελάτε να µας συµμαζέψετε». Ο Λάµπρος Κουτσούκης έριξε λίγα καρυόφυλλα πάνω στις σκοτωμένες. Η Ελένη ήταν σακατεμένη απ’ τη µέση και κάτω, η Αθανασία είχε βαρεθεί στο λαιμό. Τη Δήµητρα τη µάζεψε σε µια στρατιωτική κουβέρτα ο Γιάννης Νασιούλας και την κουβάλησε στο νεκροταφείο. Δε γένηκε νεκρώσιµη ακολουθία στον Αη- Γιώρνη, πήγαν ίσια στο νεκροταφείο. Ήταν λίγος κόσµος, φοβούνταν τα αεροπλάνα».

Ο Κώστας, αδελφός των τριών αδικοχαμένων αδελφών του όταν μαθαίνει το νέο στην Αθήνα έρχεται στο χωριό και σημειώνει στο προσωπικό του ημερολόγιο: «Δευτέρα 29 Νοεμβρίου 1943. Ο ουρανός είναι πεντακάθαρος … Πέρασα απ’ το χωράφι που σκοτώθηκαν πριν λίγους µήνες οι τρεις άτυχες αδελφές µου. Πλησίασα την καταραµένη καρυδιά… Από το ένα µέρος είναι ξεγδαρµένη από τη βόµβα που έπεσε δίπλα. Γύρω της στο χώρο του χωραφιού, είναι σπαρµένα εδώ κι εκεί κοµµάτια από µάλλινα ρούχα, µαντήλια, παπούτσια και άλλα … Τι έφταιξαν οι αθώες υπάρξεις;»

Θρήνος, βαρύ πένθος στο χωριό και φόβος για νέο βομβαρδισμό. Το Δεκαπενταύγουστο δεν θα γίνει πανηγύρι, ούτε δοξολογία στο ξωκλήσι της Παναγιάς και θρησκευτική πομπή. Θα περάσουν αρκετά χρόνια για να επουλώσουν τα Θεοδώριανα τις πληγές τους, χωρίς όμως να μπορούν να φέρουν πίσω στη ζωή τους δώδεκα νέους ανθρώπους .

Οι Γερμανοί καίνε τα Θεοδώριανα

Τα δεινά δεν σταματούν εδώ. Τον Οκτώβριο του 1943 ξεκινάνε οι μεγάλες εκκαθαριστικές επιχειρήσεις των Γερμανών εναντίον των ανταρτών του ΕΔΕΣ και του ΕΛΑΣ σε ολόκληρη την Πίνδο με τον κωδικό «επιχείρηση Πάνθηρας». Στις 26 Οκτωβρίου μονάδες της 104ης επίλεκτης γερμανικής ορεινής ταξιαρχίας «Εντελβάις» επιτίθενται εναντίον μονάδων του ΕΔΕΣ και του ΕΛΑΣ στην περιοχή Θεοδωριάνων και Νεράιδας, αναγκάζοντας τους αντάρτες σε άτακτη φυγή προς τους Μελισσουργούς και Μεσοχώρα. Στις 30 Οκτώβρη σκοτώνεται από τους Γερμανούς στη θέση «Μπέτση» ο Αθαμανιώτης Αριστοτέλης Χατζηιωάννου, ταγματάρχης διευθυντής της σχολής εφέδρων αξιωματικών του ΕΔΕΣ.

Την Κυριακή 31 Οκτωβρίου οι Γερμανοί, πάνοπλοι, χωρίς αντίσταση, κατηφορίζουν από το «Σταυρό» για τα Θεοδώριανα. Στις 9:10 το πρωί μπαίνουν στο έρημο χωριό. Οι κάτοικοι πανικόβλητοι τρέχουν να κρυφτούν στα γύρω δάση. Η κύρια δύναμη κατευθύνεται προς τον Προφήτη Ηλία της Νεράιδας, ενώ η οπισθοφυλακή αναλαμβάνει να κάψει το χωριό. Οι Γερμανοί περιέρχονται στο χωριό και βάζουν φωτιά αδιακρίτως σε σπίτια. Φλόγες υψώνονται από παντού, ο ουρανός γίνεται κατάμαυρος. Οι Θεοδωριανίτες από μακριά βλέπουν το χωριό να καίγεται, χωρίς να μπορούν να αντιδράσουν. Προσπαθούν να κάψουν και την εκκλησία του Αη Γιώργη χωρίς να τα καταφέρουν. Ογδόντα έξι σπίτια γίνονται στάχτη.

Η γερμανική φάλαγγα, αφού ολοκλήρωσε το έργο της στα Θεοδώριανα, φτάνει στο μοναστήρι της Αγίας Κυριακής στη Νεράιδα. Το μοναστήρι λειτουργούσε σαν νοσοκομείο ανταρτών του ΕΔΕΣ. Ο εδεσίτης γιατρός που τους φρόντιζε, μόλις προλαβαίνει να φύγει προς τη Μεσοχώρα στον ελασίτικο τομέα. Οι Γερμανοί καίνε το μοναστήρι και μαζί του καίνε ζωντανούς τους δέκα τραυματισμένους αντάρτες του ΕΔΕΣ, που ήταν μέσα σε αυτό. Επίσης εκτελούν όσους είχαν καταφύγει στο μοναστήρι από τη γύρω περιοχή. Μεταξύ αυτών το Βουργαρελιώτη Νικόλαο Τσίπη με τη γυναίκα του και το μικρό του γιο και το Σπύρο Τζόκα. Κατόπιν συνεχίζουν προς τη Θεσσαλία για να συνεχίσουν το φονικό τους έργο, αφού πρώτα ξεπεράσουν τη λυσσαλέα αντίσταση της 1ης Μεραρχίας του ΕΛΑΣ με επικεφαλή τον ίδιο τον Άρη σε μια φοβερή μάχη στη γέφυρα της Μεσοχώρας, που κράτησε εφτά ώρες.

Θεοδωριανίτες θύματα της ναζιστικής και φασιστικής κατοχής

Ο βαρύς φόρος αίματος των Θεοδωριάνων δεν σταματά μόνο στα θύματα του γερμανικού βομβαρδισμού. Από τους διακόσιους ογδόντα Θεοδωριανίτες που πολέμησαν στο Αλβανικό μέτωπο κάποιοι δεν ξαναγύρισαν πίσω. Η καμπάνα του Αη Γιώργη αρκετές φορές ήχησε πένθιμα για τους ηρωικούς νεκρούς Θεοδωριανίτες.

Νεκροί στο Αλβανικό μέτωπο:

Λευτέρης Ντάσκας έφεδρος ανθυπολοχαγός του πεζικού, σκοτώνεται την 1η Νοέμβρη 1940 στην περιοχή Ζούζουλης της Καστοριάς. Ο πρώτος νεκρός έφεδρος αξιωματικός του ελληνοϊταλικού πολέμου.

Γιώργος Διαμάντης, δεκανέας, πατέρας τεσσάρων παιδιών ετών 32.

Φώτης Διαμάντης, δεκανέας 28 χρονών.

Σπύρος Τλούπας, στρατιώτης 25 χρονών. Σκοτώνεται τις πρώτες μέρες του πολέμου και είναι από τα πρώτα θύματα του 1/40 συντάγματος Ευζώνων.

Γιάννης Χάιδος, τραυματίζεται στο χέρι, παθαίνει γάγγραινα και πεθαίνει.

Σ’ αυτούς να προστεθούν δεκάδες συγχωριανοί μας σοβαρά τραυματίες, που τελικά γλίτωσαν ή έμειναν ανάπηροι.

Νεκροί στην περίοδο της κατοχής είναι:

Θανάσης Παπαχρήστος, σμηναγός στην αεροπορία των ΗΠΑ, σκοτώνεται τον Απρίλη του 1944 σε αερομαχία με τους Γιαπωνέζους πάνω από τον Ειρηνικό ωκεανό.

galazios

Γιώργος Γαλάζιος, δάσκαλος καρεμάστηκε

από τους Γερμανούς το 1943

Γιώργος Γαλάζιος, δάσκαλος, συλλαμβάνεται από τους Γερμανούς στην πλατεία «Μονοπλιό» της Άρτας και μαζί με άλλους έξι αρτινούς κρεμιέται στις 19 Αυγούστου του 1944 στα τηλεγραφόξυλα, ως αντίποινα για το θάνατο γερμανού αξιωματικού από τους αντάρτες.

Κώστας Κοντογιάννης, γραμματέας του Πρωτοδικείου Άρτας. Συλλαμβάνεται και εκτελείται από τους Γερμανούς την ίδια μέρα (19 Αυγούστου 1944), μέσα στο κάστρο της Άρτας ως αντίποινα. Η αδελφή του Σοφία και η ίδια κρατούμενη που αφέθηκε τελικά ελεύθερη, θυμάται: «…κάποια στιγμή φώναξε: Σοφία μας παίρνουν! Ένας χωροφύλακας (έλληνας ταγματασφαλίτης) τον χτύπησε με τον υποκόπανο του όπλου του και του έπεσε το σακάκι που είχε στον ώμο του… Ύστερα έμαθα από το Νίκο Ντζιούνη ότι τον σκότωσαν έξω από τις φυλακές και τον έχωσαν στο χαντάκι του κάστρου».

Βασίλης Γεωργάρας. Συλλαμβάνεται και εκτελείται από τους Ναζί στη Λάρισα το 1942.

Γρηγόρης Πλακιάς. Εκτελείται από τους Ιταλούς στα Φάρσαλα στις 30 Μάη του 1943.

kontogiannis

Kώστας Κοντογιάννης. Εκτελέστηκε απότους Γερμανούς το 1944

Γιώργος Σκουτέλας, στέλνεται εργάτης στη Γερμανία κι εκτελείται εκεί από τους Γερμανούς.

Κώστας Πλακιάς αντάρτης του ΕΔΕΣ, σκοτώνεται σε μάχη με τους Γερμανούς στην Τσούκα Ιωαννίνων.

Θεόδωρος Χάιδος, αντάρτης του ΕΔΕΣ, σκοτώνεται στη μάχη της Δωδώνης το Σεπτέμβρη του 1944 με τους Γερμανούς.

Θεόδωρος Τσινέλος, αντάρτης του ΕΔΕΣ σκοτώνεται σε μάχη με τους Γερμανούς στη Μενίνα.

Νίκος Κορμέντζας, άμαχος, σκοτώνεται από βλήμα όπλου τον Οκτώβρη του 1943 στη Βρύση του Χαροκόπου, κατά τις εκκαθαριστικές επιχειρήσεις των Γερμανών στα Τζουμέρκα.

Λάμπρος Καράγιωργος, παλιό στέλεχος του ΚΚΕ, εκτελείται από τους Γερμανούς στην Καισαριανή το Μάη του ’44 μαζί με άλλους 199 πατριώτες.

komporozos

Kώστας Κομπορόζος, φοιτητής.Δολοφονήθηκε

από συνεργάτες των Ναζί το 1944

Κώστας Κομπορόζος, φοιτητής Πολυτεχνείου, μέλος της ΕΠΟΝ Άρτας. Δολοφονείται από Έλληνες προδότες συνεργάτες των Γερμανών το Μάη του ’44 στο Δεμερλί Θεσσαλίας, μαζί με άλλους δύο αρτινούς επονίτες την ώρα που περίμεναν το τρένο για την Αθήνα.

Πάνος και Θεώνη Τζουβάρα, συλλαμβάνονται από τους Γερμανούς για συμμετοχή στον ΕΔΕΣ Άρτας και εκτελούνται από τους Ιταλούς έξω από το νεκροταφείο Άρτας. Ο πρώτος στις 26 Ιουνίου 1943 και η μάνα του στις 6 Αυγούστου 1943.

Όλα τα παραπάνω αποτελούν μέρος της σύγχρονης ιστορίας του χωριού μας, που οφείλουμε όλοι μας να γνωρίζουμε. Όπως οφείλουμε αιώνια μνήμη και τιμή σ’ αυτούς τους συγχωριανούς μας που με το αίμα τους και τη ζωή τους πότισαν το δέντρο της λευτεριάς της πατρίδας μας, ενάντια στους κατακτητές ναζί του Χίτλερ και φασίστες του Μουσολίνι.

Αν κάποιοι ελάχιστοι συγχωριανοί μας, συνεχίζουν να μην γνωρίζουν τη σύγχρονη ιστορία του χωριού μας και τι σημαίνει ναζισμός και φασισμός, ας μπουν στον κόπο να κάνουν μια βόλτα ως τον Αη Θανάση να δουν το μνημείο που έχει στηθεί για τις έξι νέες γυναίκες θύματα του βομβαρδισμού.

Ας βρουν το καλοκαίρι, μιας και κάθε χρόνο επισκέπτεται το χωριό μας, την Ευτυχία Κρούπη να τους δείξει τα ανεξίτηλα σημάδια στο κορμί της από τα γερμανικά βλήματα.

Sample Image
Κώστας Κοντογιάννης. Εκτελέστηκε από τους Γερμανούς το 1944
Ας πεταχτούν μέχρι τη ράχη του Σταυρού, να δουν τη μικρή πλάκα που έχει στηθεί στη μνήμη του Αριστοτέλη Χατζηιωάννου, ταγματάρχη του ΕΔΕΣ, που βρέθηκε χτυπημένος με σφαίρα στο κεφάλι, κρατώντας στο χέρι του ένα περίστροφο, μόνος απέναντι στις πάνοπλες επίλεκτες μεραρχίες του Χίτλερ, τον οποίο σήμερα κάποιοι «Έλληνες» εξυμνούν.

Ας αναλογιστούν το θάρρος και τη δύναμη των συγχωριανών μας που στάθηκαν αντρίκια και λεβέντικα μπροστά στο εκτελεστικό απόσπασμα, πέφτοντας για την πατρίδα.

Ας πάνε μέχρι τη σπηλιά της «Πιστούρας». Υπάρχει ακόμα η γκορτσιά που σκάλωσαν τα σωθικά από τους διαμελισμένους συγχωριανούς μας, θύματα του ναζισμού.

Ας σκεφτούν τον πόνο της μάνας, που κράταγε για ώρες νεκρό στην αγκαλιά της το μικρό τρίχρονο αγόρι, θύμα του γερμανικού βομβαρδισμού.

Aς έρθουν έστω και σαν εφιάλτης στα όνειρά τους, οι κραυγές των ανήμπορων τραυματισμένων ανταρτών του ΕΔΕΣ, που έκαψαν οι ναζί ζωντανούς στο μοναστήρι της Αγίας Κυριακής.

Αν όμως, ηθελημένα και συνειδητά τάχτηκαν με την ψήφο τους στις τελευταίες ευρωεκλογές στο πλευρό των υμνητών του Χίτλερ, των ναζί και των SS, προσβάλλοντας τη μνήμη των παραπάνω νεκρών συγχωριανών μας, τους λέμε ότι στα Θεοδώριανα είναι νωπές ακόμα οι μνήμες από τη θυσία τους.

Χρέος και καθήκον μας ο αιώνιος σεβασμός και η προστασία της τιμής των πεσόντων ηρώων μας.

Πηγές:

ΤΑ ΘΕΟΔΩΡΙΑΝΑ ΑΡΤΑΣ: Ρήγας Σκουτέλας

ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ ΠΑΝΘΗΡΑΣ Οι Γερμανοί εισβάλλουν στην Ήπειρο: Δημήτρης Κωνσταντινίδης